Gemeente waar sta je

De monitor van de hoofdwebsites van alle 342 Nederlandse gemeenten. Een nuttige aanvulling op 'Waar staat je gemeente'. Die hebben in totaal 17942942 inwoners die profiteren van een website van de gemeente als deze makkelijk bruikbaar is en voor iedereen bereikbaar, bedienbaar en te begrijpen is.

Voortaan vind je op deze website de verzamelde data van 200 OK.

We verrichten op de hoofdwebsites van 342 gemeenten regelmatig metingen:

• 4,0 jaar is de gemiddelde leeftijd van websites.
• 20% bieden een chat aan als contactmogelijkheid.
• Alle gemeenten zijn aanwezig op social media.
• 39% hebben problemen met digitale toegankelijkheid op hun homepage.
• 4% zijn goed op desktop én mobiel als het gaat om de snelheid van de website.
• 0% van de gemeenten hebben een privacyverklaring.
• 1118 cookies slaan gemeenten op op je computer zonder de cookiemelding te accepteren (als dat nodig is).
• 85% van de websites scoren 100% op moderne internetstandaarden op internet.nl.
• 11 verschillende contentmanagementsystemen zijn er in gebruik voor de hoofdwebsite.
• Alle gemeenten meten het website-gebruik.
• 91% scoort goed op SEO.
• 98% van de gemeenten archiveren hun hoofdwebsite openbaar.

Communicatie/contact

Telefoon

Van de 342 gemeenten gebruikt

• 100% de telefoon als een van de communicatiemiddelen.
• 46% het 14+netnummer.

• 1 gemeente gebruikt een 0800-nummer; dat is gratis voor de beller.
• 1 gemeente gebruikt een 0900-nummer; de beller betaalt geen extra kosten, alleen de normale kosten.
• 7 gemeenten gebruiken een 088-nummer, het algemeen landelijk netnummer; de beller betaalt geen extra kosten, alleen de normale kosten.
• Meer informatie op de website van VNG over.

Chatten

Gemeenten gebruiken chatfunctie

• 20% van de gemeenten maken gebruik van een chatfunctie.

• 34 gemeenten zetten binnen kantoortijden mensen in voor de chat.
• 39 gemeenten maken gebruik van een chatbot op de website.
• Hiervan combineren 4 gemeenten een chatbot met echte personen in de chat.

Gemeenten gebruiken 11 verschillende chat-software op hun website, waaronder Virtuele Gemeente Assistent, Parley en Salesforce Einstein Chatbot.

Algoritmeregister

Er komt een wettelijke verplichting voor transparantie van algoritmes. Overheden moeten dan uitleggen hoe bijvoorbeeld de gegevens in hun chatfunctie worden verwerkt. Dit doen ze door dit te publiceren in Het Algoritemeregister.

• 38% van de gemeenten met een chatbot hebben dit in het algoritmeregister gemeld.
• 4 gemeenten hebben iets over een chatfunctie gemeld, maar daar hebben we nog geen openbare chatfunctie gevonden.

Namen van chatbots

Veel chatbots hebben een naam. Meestal heten ze "Gem". Sommige gemeenten geven hun chatbot een eigen naam. Maak kennis met bijvoorbeeld:

• Berend van de gemeente Bergen NH.
• Do van de gemeente Doetinchem.
• Guus van de gemeente Goes.
• Mik van de gemeente Medemblik.
• Mai van de gemeente Montferland.

Meer informatie over de chatbots bij gemeenten? Neem contact met mij op.

WhatsApp

Van de 342 gemeenten heeft

• 41% WhatsApp als communicatiemiddel in gebruik.
• 12% WhatsApp ooit gebruikt maar is daarmee gestopt.

Afspraak maken

Bij de meeste gemeenten kun je vooraf een afspraak maken om bijvoorbeeld je paspoort of je verhuizing te regelen. In dit onderwerp hebben we onderzocht of je via de website een afspraak kan maken.

• Er zijn 3 gemeenten waar je zonder afspraak terecht kunt.
• Er zijn 2 gemeenten waar je moet bellen als je een afspraak wilt maken.
• Er zijn 2 gemeenten waar je voor slechts enkele diensten zoals paspoort aanvragen, online een afspraak moet maken.

Toegankelijkheid bij gemeenten

Overheden moeten een toegankelijkheidsverklaring maken waarin een aantal zaken verplicht in horen te staan. Bijvoorbeeld de datum van de verklaring en hoe je een klacht in kunt dienen.

Toegankelijkheidsverklaring

Van de 342 gemeenten heeft

• 99% een verklaring op de eigen website.
• 99% een verklaring in het register.
• 29% een verklaring in het register die te oud is.
• 6% een verklaring met status A of B in het register die incompleet is.

Toegankelijkheidsregister

De status van de hoofdwebsites van gemeenten in het register is als volgt:

Status A

12%

Status B

63%

Status C

7%

Status D

17%

geen verklaring

1%

Voor 22 verklaringen is de onderbouwing ontoereikend. De verklaring voldoet niet aan de vormeisen. Logius voert de controle uit van de verklaringen met status A en status B.

We hebben de statussen ook op de kaart gezet.

Betekenis van de status

• Status A. Er is maximaal 3 jaar geleden een onderzoek uitgevoerd. Er zijn geen problemen gevonden en de site voldoet geheel.
• Status B. Er is een onderzoek uitgevoerd, problemen en de gevolgen voor gebruikers zijn benoemd en (herstel) maatregelen zijn gepland.
• Status C. Er is een eerste stap gezet, bijvoorbeeld een eerste onderzoek ingepland. De mate van toegankelijkheid is nog grotendeels onbekend.
• Status D. Er zijn nog geen concrete stappen gezet. Wel is een verklaring beschikbaar.
• Geen verklaring. Er is geen informatie over de toegankelijkheid van de website beschikbaar in het register.

Automatisch toegankelijkheidsonderzoek

Een automatische toets geeft je een enige inzicht in de mate van toegankelijkheid van je website. Met een automatische toets kun je niet de complete toegankelijkheid meten. Daar heb je ook een handmatig onderzoek door een ervaren onderzoeker voor nodig. Een automatische toets is wel in staat de hele website te controleren, ongeacht de grootte van de website.

Wij hebben van elke gemeente 3 pagina's automatisch onderzocht. Van de 342 gemeenten hebben er 135 1 of meer toegankelijkheidsproblemen op de onderzochte pagina's op de hoofdwebsite. In totaal zijn er 1322 problemen gevonden. Binnen een succescriterium kunnen meerdere fouten voorkomen. Er zijn gemiddeld 3,9 fouten per succescriterium gevonden.

Hoeveel fouten hebben gemeenten op de onderzochte pagina's?

Aantal succescriteria	Aantal gemeenten
0 succescriteria fout	207
1 succescriterium fout	40
2 succescriteria fout	28
3 succescriteria fout	48
4 succescriteria fout	7
5 succescriteria fout	4
6 succescriteria fout	6
7 succescriteria fout	2

Privacyverklaring

Een privacyverklaring is altijd verplicht. Iedere organisatie is verplicht om met een privacyverklaring mensen heldere informatie te geven over de persoonsgegevens die de organisatie verwerkt en voor welke doelen dat gebeurt. Bron: Autoriteit Persoonsgegevens

Van de 342 gemeenten hebben er 342 een link naar een privacyverklaring op hun hoofdwebsite. Bij 342 daarvan werkt de link niet (meer).

Techniek en veiligheid

Dit onderdeel bevat informatie over de kwaliteit van de techniek en veiligheid van gemeentewebsites. Dit onderdeel zal nog aangevuld worden met meer verzamelde informatie.

Single Page Applications (SPA)

Veel websites zijn gebouwd op basis van een techniek genaamd Single Page Application (SPA). Je herkent deze aan het gedrag van je browser. De meeste browsers tonen op een desktop bovenin een ronddraaiend pijltje. Hierdoor weet je dat de webpagina opgevraagd wordt.
Wegen de zogenaamde voordelen op tegen de nadelen van het gebruik van een JavaScript-framework? Zijn browsers niet dusdanig verbeterd dat het gebruik van een JavaScript-framework sterk achterhaald is?

Stof tot nadenken bij het gebruik van SPA's

• In sommige browsers, ook in nieuwe, zie je de vaak onterechte melding 'Uw browser is verouderd'.
• Javascript vergt meer van je browser; meer geheugen en meer energie.
• Standaard browser-functionaliteit is herbouwd in JavaScript; veelvoorkomende problemen:
  • Het laden van nieuwe content (een nieuwe pagina) is niet goed geregeld.
  • Browser-geschiedenis ontbreekt waardoor je niet heen en terug kunt bladeren door de door jou bezochte pagina's.
  • De status van het laden is niet zichtbaar als JavaScript data ophaalt. In de meeste browsers zie je bij normale websites een ronddraaiend pijltje waardoor je weet dat er nog bestanden worden opgehaald.
• Complexere toegankelijkheidsproblemen; het is niet snel duidelijk wat en waar wat fout gaat.
• Lastiger te archiveren.
• Een uitdaging voor SEO.
• Bij minimale storing kan het zijn dat het JavaScript niet meer werkt.
• Groter beveiligingsrisico. Er zijn overheidswebsites die controleren of ik een mens ben. Ik kom vaak goed door de test; mijn software helaas niet.
• Nieuwe content wordt sneller geladen (wat overigens niet altijd zo is). De eerste keer kan de laadtijd van een webpagina eindeloos lang duren.
• Schermen zouden rustiger weergegeven worden; regelmatig zijn SPA's ook onrustig.

Een SPA is uitstekend voor zware webapplicaties maar veel minder geschikt voor websites met hoofdzakelijk content.

• 32% van de gemeentewebsites werken als een single page application.

Score internet.nl

Alle hoofdwebsites van gemeenten zijn inmiddels via https-verbinding versleuteld bereikbaar waardoor de gegevens die worden uitgewisseld onleesbaar is voor anderen.

Hoeveel gemeenten scoren goed op het gebruik van moderne technieken (internet.nl).

Testscore internet.nl	Aantal gemeenten
100%	292 gemeenten
98%	9 gemeenten
97%	26 gemeenten
95%	1 gemeente
93%	3 gemeenten
91%	2 gemeenten
88%	1 gemeente
87%	1 gemeente
84%	2 gemeenten
81%	2 gemeenten
76%	1 gemeente
70%	1 gemeente
61%	1 gemeente

IPv6

Er zijn 13 gemeenten niet bereikbaar via IPv6. In het algemeen komt dit door een foute configuratie. Vanaf 31 december 2021 moeten alle Nederlandse overheden bereikbaar zijn via het Internet Protocol versie 6 (IPv6).

• 96% van de gemeenten is met de hoofdwebsite bereikbaar via IPv6.

Hosting

Alle Nederlandse gemeenten hebben een hoofdwebsite. Aan de hand van het IP-adres kun je bepalen in welk land de server staat waarop (een deel van) de website wordt gehost. Maakt de website gebruik van een Content delivery network (CDN) dan zal de locatie van deze server getoond worden.

Hoeveel gemeenten hebben hun hoofdwebsite in welk land gehost?

Land	Aantal gemeenten
Nederland	192
Ierland	78
Verenigde Staten	39
België	32
Duitsland	1

Groene hosting

Via The Green Web foundation kan je uitvinden of jouw website gehost wordt door een partij die voldoende doet om CO₂-uitstoot te beperken.

Van de 342 gemeenten is de hosting bij

• 87% duurzaam
• 13% onbekend

Security.txt

Dit is sinds 25 mei 2023 een verplichte standaard voor overheden.

• 1% van de gemeentewebsites bieden security.txt aan.

Op de website van Forum Standaardisatie staat: "Met een security.txt-bestand kan een organisatie security-contactinformatie op haar webserver publiceren. Beveiligingsonderzoekers kunnen deze informatie gebruiken om direct contact met de juiste afdeling of persoon binnen de organisatie op te nemen over kwetsbaarheden die zij in de website of IT-systemen van de organisatie hebben gevonden.".

Website-gebruik meten

Met welke analysehulpmiddelen meten gemeenten het gebruik van hun website zoal?

Analysehulpmiddelen

Aantal gemeenten dat een hulpmiddel gebruikt.

Analysetool	Aantal gemeenten
Siteimprove	153
Matomo Analytics	133
Google Analytics	78
Acquia (v/h Monsido)	46
Snowplow Analytics	16
Piwik PRO Core	9
Facebook Pixel	5
Linkedin Insight Tag	3
Microsoft Clarity	3
Leadfeeder	1
Hotjar	1
Niets gevonden	10

Aantal hulpmiddelen

Gemeenten gebruiken soms meer dan 1 hulpmiddel om metingen mee te verrichten.

Aantal gemeenten en hoeveel hulpmiddelen ze gebruiken.

Archieftool	Aantal gemeenten
1 hulpmiddel	227
2 hulpmiddelen	97
3 hulpmiddelen	6
5 hulpmiddelen	1
4 hulpmiddelen	1

Archiveren website

De Archiefwet verplicht elke overheidsorganisatie om haar informatie duurzaam toegankelijk te maken en te houden voor een periode van 20 jaar.

Archieftool	Aantal gemeenten
Archiefweb	274
Pagefreezer	38
Presurf	23
niet gevonden	7

Het aantal nietwerkende webadressen neemt toe. Dit heeft te maken met iets te strikte instellingen bij een van de leveranciers. De gearchiveerde websites staan er wel, maar bij meerdere opvragingen word je relatief snel geblokkeerd.

Nog te doen:

We zijn aan het meten welke website gebruik maken van een voorleeshulp, een onnodige contrastknop, aanpassen lettergrootte, aanpassen witruimte, geautomatiseerde taalkeuze en widgets die de website minder toegankelijk maken